Elastyczność psychologiczna – dlaczego jest tak ważna

Czym jest elastyczność psychologiczna?

Elastyczność psychologiczna odnosi się do zdolności jednostki do dostosowywania się do zmieniających się sytuacji życiowych oraz radzenia sobie z trudnościami i wyzwaniami w sposób adaptacyjny i konstruktywny. Elastyczność psychologiczna sprowadza się do pozostania w chwili obecnej i otwarcia się na doświadczanie wszelkich myśli i uczuć, jakie mogą się pojawić, a następnie podjęcia działań zgodnych z naszymi wartościami.

Kluczowe elementy elastyczności psychologicznej

1. Świadomość teraźniejszości (ang. mindfulness). Zdolność do bycia obecnym w teraźniejszości, akceptacji własnych myśli i uczuć oraz otwarcia na doświadczanie rzeczywistości bez oceniania i unikania.
2. Akceptacja (ang. acceptance). Zdolność do akceptacji trudnych myśli, emocji i doświadczeń, zamiast walczenia z nimi lub prób unikania ich. Akceptacja umożliwia nam funkcjonowanie w obliczu trudności, zamiast utrzymywania się w walce z nimi.
3. Zbliżenie się do wartości (ang. values). Określenie i podejmowanie działań zgodnych z własnymi wartościami życiowymi, pomimo doświadczanych trudności i przeciwności losu.
4. Zdolność do obserwacji własnych myśli (ang. defusion). Zdolność do spojrzenia na swoje myśli z dystansem i elastycznością, zamiast identyfikowania się z nimi lub traktowania ich jako faktów.
5. Ukierunkowanie na działanie (ang. commitment to action). Podejmowanie działań kierowanych przez wartości życiowe pomimo trudności, wewnętrznych oporów czy obaw.

Poziom elastyczność psychologicznej i zdrowie psychiczne

Elastyczność psychologiczna ma istotne znaczenie dla zdrowia psychicznego, ponieważ pozwala nam lepiej radzić sobie ze stresem, trudnościami życiowymi i zmianami, które występują w codziennym życiu. Oto kilka sposobów, w jakie elastyczność psychologiczna wpływa na zdrowie psychiczne.

Przykłady elastyczności psychologicznej

• Akceptacja trudności życiowych. Osoba, która utraciła pracę, może doświadczać smutku i frustracji, ale jednocześnie akceptuje tę sytuację i podejmuje działania mające na celu znalezienie nowych możliwości zatrudnienia.
• Zmiana perspektywy. Osoba z elastycznością psychologiczną potrafi spojrzeć na trudną sytuację z różnych perspektyw. Na przykład, osoba, która doznała porażki w karierze, może spojrzeć na to doświadczenie jako na szansę na naukę i rozwój osobisty.
• Działanie zgodne z wartościami życiowymi. Osoba o wysokiej elastyczności psychologicznej kieruje swoje działania zgodnie z własnymi wartościami życiowymi, choćby w obliczu trudności. Na przykład, osoba, której zależy na relacjach międzyludzkich, może angażować się w budowanie i utrzymywanie relacji pomimo obaw czy trudności.
• Otwartość na doświadczenia. Osoba elastyczna psychologicznie jest otwarta na różnorodne doświadczenia życiowe i potrafi się nimi dzielić z innymi. Może to obejmować zarówno pozytywne doświadczenia, jak i trudne emocje czy wyzwania.
• Adaptacja do zmian. Osoba, która gwałtownie adaptuje się do zmieniających się sytuacji, wykazuje elastyczność psychologiczną. Na przykład, po przeprowadzce do nowego miasta, osoba ta może gwałtownie nawiązać nowe kontakty społeczne i odnaleźć się w nowym środowisku.
• Zarządzanie stresem. Osoba o wysokiej elastyczności psychologicznej potrafi skutecznie radzić sobie ze stresem, stosując różnorodne strategie, takie jak mindfulness, głębokie oddychanie czy pozytywne myślenie.

Jak rozwijać elastyczność psychologiczną?

Rozwijanie elastyczności psychologicznej to proces, który można trenować i doskonalić poprzez regularne praktyki i podejmowanie konkretnych działań. Oto kilka sposobów, jak rozwijać elastyczność psychologiczną:

1. Praktyka uważności (mindfulness). Regularna praktyka uważności może pomóc w zwiększeniu świadomości teraźniejszości, akceptacji własnych myśli i emocji oraz obserwacji ich z dystansem. Ćwiczenia uważności mogą obejmować medytację, praktykę skupienia uwagi na bieżącym momencie oraz świadome spożywanie posiłków czy wykonywanie codziennych czynności.
2. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem. Nauka skutecznych strategii radzenia sobie ze stresem, takich jak techniki relaksacyjne, głębokie oddychanie, czy pozytywne myślenie, może pomóc w zarządzaniu trudnościami i utrzymaniu równowagi emocjonalnej w sytuacjach stresowych.
3. Ćwiczenie akceptacji. Praktykowanie akceptacji trudnych myśli, emocji i doświadczeń jest kluczowym elementem elastyczności psychologicznej. Można to robić poprzez świadome odczuwanie i akceptację własnych uczuć, bez prób unikania czy tłumienia ich.
4. Zdefiniowanie własnych wartości życiowych. Określenie własnych wartości życiowych i podejmowanie działań zgodnych z nimi może pomóc w kierowaniu swoim życiem w pożądanym kierunku, choćby w obliczu trudności i przeciwności losu.
5. Rozwijanie elastyczności myślenia. Ćwiczenie elastyczności myślenia polega na szukaniu różnych perspektyw i podejść do trudnych sytuacji oraz unikaniu uporczywego trzymania się jednej interpretacji czy reakcji.
6. Zachęcanie do eksploracji i nowych doświadczeń. Otwartość na nowe doświadczenia i eksploracja różnorodnych możliwości może pomóc w rozwijaniu elastyczności psychologicznej poprzez poszerzanie horyzontów i nabywanie nowych umiejętności.

Psychoterapia a elastyczność psychologiczna

Terapia może być skutecznym narzędziem do rozwijania elastyczności psychologicznej. Kilka podejść terapeutycznych szczególnie skupia się na budowaniu tej elastyczności i umiejętności adaptacji. Oto kilka z nich:

Terapia akceptacji i zaangażowania (ACT). ACT skupia się na akceptacji własnych myśli i uczuć oraz angażowaniu się w działania zgodne z własnymi wartościami życiowymi, pomimo doświadczanych trudności. Terapeuci ACT pomagają klientom w rozwijaniu umiejętności akceptacji, defuzji (odłączania się od myśli) oraz skupienia się na działaniach zgodnych z wartościami.

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT). CBT koncentruje się na identyfikowaniu i zmienianiu szkodliwych wzorców myślenia i zachowań. Poprzez kognitywną restrukturyzację i trening umiejętności, terapia CBT może pomóc klientom w rozwijaniu bardziej elastycznych sposobów myślenia i radzenia sobie z trudnościami.

Trening umiejętności radzenia sobie ze stresem. Niektóre terapie skupiają się na konkretnych technikach radzenia sobie ze stresem, takich jak techniki relaksacyjne, mindfulness czy trening asertywności. Poprzez nauczanie tych umiejętności, terapeuci pomagają klientom w budowaniu elastyczności psychologicznej i skutecznego zarządzania stresem.

Podsumowując, rozwijanie elastyczności psychologicznej może stanowić klucz do lepszego radzenia sobie z życiowymi wyzwaniami i osiągania większej satysfakcji z życia. Poprzez pracę nad sobą, poszukiwanie wsparcia oraz otwarcie się na zmiany, możemy stawać się bardziej odporni psychicznie i lepiej przygotowani na to, co przynosi przyszłość.

Źródło: artykuł partnera