Choroba Picka, choroba neurodegeneracyjna o nieznanym pochodzeniu genetycznym, to rzadki rodzaj otępienia czołowo-skroniowego, który dotyka osoby w wieku poniżej 65 lat. Choroba powoduje zmiany w osobowości, zachowaniu, a czasami zaburzenia języka.

U pacjentów chorych białka tau gromadzą się i tworzą nieprawidłowe skupiska zwane ciałami Picka, które ograniczają dostęp składników odżywczych do mózgu i powodują neurodegenerację. Jedynym sposobem na zdiagnozowanie choroby jest obejrzenie tkanki mózgowej pod mikroskopem po śmierci danej osoby.

Naukowcy z Mayo Clinic na Florydzie, University College London w Anglii oraz współpracownicy na całym świecie utworzyli Międzynarodowe Konsorcjum Pick’s Disease International Consortium w celu zbadania specyficznej odmiany genu MAPT, znanej jako MAPT H2, która wytwarza białko tau i działa jako czynnik wywołujący chorobę. Zbadali związek między genem a ryzykiem choroby, wiekiem zachorowania i czasem trwania choroby Picka. O ich odkryciach informuje m.in Neurologia Lanceta.

Badacze z Mayo Clinic zidentyfikowali pierwsze mutacje genu MAPT odpowiedzialne za behawioralną formę demencji w 1998 r. oraz inne zmiany genetyczne powiązane z pokrewnymi demencjami w 2001 r., co utorowało drogę do zrozumienia mechanizmów chorób związanych z białkiem tau. To nowe badanie potwierdza czynnik genetyczny tau powiązany konkretnie z chorobą Picka i otwiera nowe możliwości projektowania terapii.

„Nasze badania mogą mieć głębokie implikacje dla rozwoju terapii choroby Picka i innych powiązanych chorób neurodegeneracyjnych, w tym choroby Alzheimera i postępującego porażenia nadjądrowego” – mówi dr Owen Ross, neurolog z Mayo Clinic i główny autor artykułu. Konsorcjum prowadzi bazę danych zawierającą informacje kliniczne, patologiczne i demograficzne na temat pacjentów chorych, którzy oddali swoją tkankę mózgową na cele naukowe.

Aby przeprowadzić badanie, naukowcy przeanalizowali próbki mózgów 338 pacjentów, u których potwierdzono chorobę Picka, i porównali je z próbkami krwi od 1312 neurologicznie zdrowych osób. Pacjenci, u których potwierdzono chorobę, pochodzili z 35 banków mózgów i szpitali w Ameryce Północnej, Europie i Australii w latach 2020–2023. Bank mózgów Mayo Clinic Brain Bank był jednym z ośrodków objętych badaniem, które dostarczyły największy zbiór próbek.

Analizując DNA z próbek krwi i tkanki mózgowej, zespół badawczy zarejestrował podstawowe informacje na temat uczestników badania, w tym wiek w chwili wystąpienia choroby, wiek w chwili śmierci w przypadku osób z chorobą Picka oraz płeć i wiek w chwili pobrania krwi w przypadku grupy kontrolnej.

Czas trwania choroby obliczono jako różnicę między wiekiem, w którym wystąpiła choroba Picka, a wiekiem w chwili śmierci. Ponadto naukowcy przyjrzeli się cechom klinicznym, takim jak diagnoza kliniczna, zaburzenia zachowania i języka.

„Odkryliśmy, że wariant genetyczny MAPT H2 jest powiązany ze zwiększonym ryzykiem choroby Picka u osób pochodzenia europejskiego” – mówi dr Ross. „Byliśmy w stanie to ustalić tylko dzięki globalnemu konsorcjum, które znacznie zwiększyło wielkość próby przypadków patologii do badań związanych z chorobą Picka”.

Kolejne kroki zespołu obejmują rozszerzenie konsorcjum na Bliski Wschód, Azję, Afrykę i Amerykę Łacińską, dalsze poznanie architektury genetycznej choroby i ocenę tego konkretnego wariantu genetycznego jako biomarkera lub testu do diagnostyki klinicznej choroby Picka. Obecnie nie ma dostępnych testów klinicznych ani diagnozy choroby Picka. Po raz pierwszy utworzenie konsorcjum może pozwolić na opracowanie testu klinicznego.