Czy stres doświadczany przez jedno pokolenie może mieć wpływ na zdrowie psychiczne kolejnych pokoleń?
Okazuje się, iż można. Zjawisko to, nazywane przez neurochirurga i twórcę treści, dr Johna Strugara, międzypokoleniowymi falami stresu, sugeruje, iż stres to nie tylko osobiste doświadczenie – może pozostawić trwałe ślady, które będą przekazywane przez pokolenia.
Strugar w niedawnym nagraniu podzieliła się tym, iż na przykład stres matki podczas ciąży może wpływać na rozwijający się mózg jej dziecka. Wpływ ten wynika z podwyższonego poziomu hormonów stresu, takich jak glukokortykoidy, które mogą zmieniać strukturę i funkcję niektórych obszarów mózgu, takich jak ciało migdałowate. „Stres może mieć znaczący wpływ na ciało migdałowate, które jest kluczową częścią mózgu zaangażowaną w przetwarzanie emocji, szczególnie strachu i reakcji na stres” – napisał pod postem.
Wyczerpałeś swoje
miesięczny limit darmowych historii.
Przeczytaj więcej historii za darmo
z kontem Express.
Inwestuj w demokrację. Zainwestuj w subskrypcję Indian Express.
Ten artykuł premium jest na razie bezpłatny.
Zarejestruj się, aby przeczytać więcej bezpłatnych historii i uzyskać dostęp do ofert od partnerów.
Inwestuj w demokrację. Zainwestuj w subskrypcję Indian Express.
Ta treść jest przeznaczona wyłącznie dla naszych subskrybentów.
Zapisz się teraz, aby uzyskać nieograniczony dostęp do ekskluzywnych i premium artykułów The Indian Express.
Zobacz więcej
Neha Cadabam, starsza psycholog i dyrektor wykonawcza szpitali Cadabams, powiedziała indianexpress.com: „Ta transmisja (stresu) może zachodzić kanałami biologicznymi, psychologicznymi i społecznymi i dotyczyć nie tylko osób bezpośrednio narażonych na działanie stresory ale także ich potomkowie.”
Cadabam powiedziała również, iż te fale stresu uwzględniają pogląd, iż doświadczenia, szczególnie traumatyczne lub stresujące, mogą pozostawić trwały ślad w jednostce, który może następnie wpłynąć na jej potomstwo poprzez różne mechanizmy, w tym zmienione zachowania rodzicielskie i modyfikacje genetyczne.
Czy stres doświadczany przez rodziców lub przodków może wpływać na dobrostan psychiczny i reakcje stresowe kolejnych pokoleń?
Według Cadabama badania wskazują, iż stres doświadczany przez rodziców może wpływać na systemy reakcji na stres u potomstwa. Na przykład dzieci rodziców, którzy przeżyli znaczny stres lub traumę, mogą wykazywać takie objawy podwyższone niepokój lub wrażliwość na stres.
Cadabam stwierdziła również, iż skutki stresu mogą być również przekazywane behawioralnie, gdy zestresowani rodzice mogą zastosować mniej skuteczne strategie rodzicielskie, tworząc środowisko, które utrwala stres i niepokój u dzieci.
Jak międzypokoleniowe fale stresu manifestują się w postaci zmian fizjologicznych?
„Wiadomo, iż podwyższony poziom glukokortykoidów (hormonów stresu), takich jak kortyzol, wpływa na rozwój mózgu. Przewlekła ekspozycja na wysoki poziom kortyzolu może prowadzić do strukturalnych i funkcjonalnych zmian w mózgu, szczególnie w obszarach takich jak hipokamp i kora przedczołowaktóre są najważniejsze dla regulacji stresu i funkcji poznawczych” – powiedziała indianexpress.com.
Zmiany te mogą upośledzać wzrost neuronów i plastyczność synaptyczną, potencjalnie prowadząc do długoterminowych zakłóceń zarówno w funkcjach poznawczych, jak i zdolnościach radzenia sobie ze stresem u potomstwa.
Rozwój podejść terapeutycznych skupiających się na zmianie szkodliwych modyfikacji epigenetycznych spowodowanych stresem może zapewnić nowe sposoby leczenia lub choćby zapobiegania zaburzeniom związanym ze stresem na przestrzeni pokoleń, sugeruje Neha Cadabam, starszy psycholog i dyrektor wykonawczy w szpitalach Cadabams.
Rozwój podejść terapeutycznych skupiających się na zmianie szkodliwych modyfikacji epigenetycznych spowodowanych stresem może zapewnić nowe sposoby leczenia lub choćby zapobiegania zaburzeniom związanym ze stresem na przestrzeni pokoleń, sugeruje Neha Cadabam, starszy psycholog i dyrektor wykonawczy w szpitalach Cadabams. (Źródło: Freepik)
Mechanizmy, dzięki którym zmiany w strukturze lub funkcjonowaniu mózgu związane ze stresem mogą być dziedziczone z pokolenia na pokolenie
Cadabam wymienia kilka czynników, które mogą powodować dziedziczenie zmian w strukturze i funkcjonowaniu mózgu przez przyszłe pokolenia:
Czynniki epigenetyczne
Jednym z głównych mechanizmów przenoszenia skutków stresu z pokolenia na pokolenie jest epigenetyka. Stres może prowadzić do zmian we wzorcach metylacji DNA genów biorących udział w reakcji na stres, zmieniając ich ekspresję bez zmiany samej sekwencji DNA.
Ścieżki biologiczne
Te modyfikacje epigenetyczne mogą być dziedziczone i wpływać na łatwość radzenia sobie ze stresem przez potomstwo. Na przykład zmiany w ekspresji genów receptorów glukokortykoidów mogą sprawić, iż kolejne pokolenia będą bardziej podatne na stres i niepokój.
Transmisja linii zarodkowej
Wywołane stresem zmiany epigenetyczne mogą zachodzić także w komórkach rozrodczych (plemnikach i komórkach jajowych), co oznacza, iż mogą być bezpośrednio przekazywane następnemu pokoleniu, wpływając na rozwój już od najwcześniejszych etapów życia.
Potencjalne skutki międzypokoleniowych fal stresu dla polityk lub interwencji w zakresie zdrowia publicznego
Według Cadabama niektóre polityki lub interwencje w zakresie zdrowia publicznego mające na celu ograniczenie zaburzeń związanych ze stresem są następujące:
Świadomość i kontrola: Zrozumienie międzypokoleniowego przenoszenia stresu może pomóc w opracowaniu narzędzi przesiewowych umożliwiających identyfikację osób narażonych na ryzyko zaburzeń związanych ze stresem na wczesnym etapie życia.
Ukierunkowane interwencje: Można zaplanować interwencje konkretnie adres nie tylko tych, którzy doświadczają stresu i traumy, ale także ich dzieci, koncentrując się na przerwaniu cyklu transmisji.
Programy edukacyjne: Inicjatywy w zakresie zdrowia publicznego mogłyby obejmować programy edukacyjne mające na celu poprawę strategii rodzicielskich zestresowanych rodziców, łagodząc w ten sposób przenoszenie skutków stresu na potomstwo.
Podejścia terapeutyczne: Rozwój podejść terapeutycznych skupiających się na zmianie szkodliwych modyfikacji epigenetycznych spowodowanych stresem może zapewnić nowe sposoby leczenia lub choćby zapobiegania zaburzeniom związanym ze stresem na przestrzeni pokoleń.
