Po czym poznać schizofrenię?

Autor: Karolina Kamińska

Schizofrenia jest chorobą psychiczną występującą we wszystkich kręgach kulturowych i środowiskach społeczno-zawodowych. Dotyka ona około 1% populacji na przestrzeni całego życia, a szczyt zachorowania szacuje się na młodej dorosłości (18-30 lat) oraz w okresie przekwitania (ok. 50 lat).

Do powstania choroby w dużym stopniu przyczynia się czynnik genetyczny. Gdy choruje bliźniak jednojajowy, jest 50% prawdopodobieństwo, iż zachoruje również drugi. Warto zaznaczyć, iż brak stuprocentowej zgodności zachorowalności w tym przypadku wskazuje na znaczący wpływ środowiska w aktywacji objawów.

Jak wygląda początek choroby?

Zwiastuny choroby wyłaniają się na przestrzeni czasu jeszcze zanim całkowicie rozwiną się symptomy choroby. Objawami zwiastunowymi mogą być np.: zaburzenia snu, podejrzliwość, dziwaczne pomysły i idee czy uczucie derealizacji. Ze względu na to, iż objawy zwiastunowe schizofrenii niekiedy przechodzą samoistnie, leki w tej fazie nie są jeszcze wprowadzane.

Bardzo często pełne objawy schizofrenii rozpoczynają się epizodem psychotycznym. Ta kondycja psychiczna jest często opisywana w literaturze jako stan odcięcia się od rzeczywistości, charakteryzujący się utrudnionym kontaktem z osobą w epizodzie.

Czy jeden epizod oznacza schizofrenię?

Pojedynczy epizod psychotyczny niekoniecznie oznacza diagnozę schizofrenii. Niekiedy objawy przypominające schizofrenię wiążą się z szeregiem innych zaburzeń psychicznych: osobowości borderline, choroby dwubiegunowej, ciężkiej depresji czy delirium tremens (majaczenie spowodowane odstawieniem alkoholu). Co więcej, obecność zaburzenia do pojawienia się epizodu wcale nie jest konieczna, psychoza może mieć miejsce również w wyniku traumatycznego doświadczenia.

Jakie są objawy schizofrenii?

Według aktualnej klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM V):

Muszą wystąpić co najmniej 2 objawy spośród wymienionych. Objawy muszą być obecne przez znaczną część miesiąca. Jednym z objawów musi być nr 1, 2 lub 3:

1. Urojenia
2. Omamy
3. Dezorganizacja mowy
4. Zachowanie rażąco zdezorganizowane lub katatoniczne
5. Objawy negatywne (spłycenie afektu, awolicja, alogia)

Uwaga: Warto zaznaczyć, iż przynajmniej pewne oznaki objawów muszą być obecne przez co najmniej 6 miesięcy by móc potwierdzić diagnozę.

Jakie są podtypy schizofrenii?

W schizofrenii wyróżnia się klasyfikację poszczególnych grup objawów:

• schizofrenia paranoidalna: najczęściej występujący podtyp schizofrenii, występują głównie omamy i urojenia.
• schizofrenia hebefreniczna (zdezorganizowana): dziwaczność mowy oraz zachowania, trudności z kontrolowaniem emocji. Najczęściej występuje u osób młodych.
• schizofrenia katatoniczna: ten podtyp występuje wyjątkowo rzadko, charakteryzuje się różnymi trudnościami psychoruchowymi. Osoby o tym podtypie mogą “zastygać” w różnych pozycjach i mieć ogromny problem z wyjściem z takiego stanu.
• schizofrenia rezydualna: długo trwające objawy negatywne (wycofanie emocjonalne, obniżona motywacja, zubożenie kontaktu), gdy wcześniej występowały objawy pozytywne, ale ustąpiły (omamy, urojenia).

Czy choroba ustępuje?

Po ostrej fazie choroby często następuje remisja częściowa lub całkowita, czyli okres gdy objawy nie występują, bądź występują w małym stopniu. Osoby mogą wrócić wtedy do życia sprzed epizodu, co często okazuje się ogromnym wyzwaniem, bowiem tego typu doświadczenie psychotyczne jest często traumatyczne. Osoba z diagnozą schizofrenii najprawdopodobniej doświadczy więcej niż jednego epizodu w swoim życiu.

Zarówno psychoterapia, jak i farmakoterapia, okazują się kluczowymi elementami leczenia oraz zapobiegania nawrotom choroby.

Problem stygmatyzacji osób ze schizofrenią:

Kwestia stygmatyzacji chorób psychicznych ulega niewielkiej poprawie na przestrzeni lat. Mimo postępującej normalizacji zaburzeń, usłyszenie o czyjejś diagnozie odblokowuje szereg skojarzeń z nim związanych.

Badania przeprowadzone przez Wciórkę i Wciórkę (2008) wskazują, iż osobom z chorobami psychicznymi automatycznie przypisuje się negatywne zachowania, takie jak np. agresja, zaniedbanie higieny czy unikanie ludzi. W zależności od rodzaju zaburzenia stopień stygmatyzacji może ulegać zmianie. Ogólnie rzecz biorąc, badani preferują utrzymywać większy dystans społeczny od osób ze schizofrenią niż od osoby z depresją.

W innym badaniu przeprowadzonym wśród osób z rozpoznaniem schizofrenii stwierdzono, iż 97% badanych doświadczyło przynajmniej jednej sytuacji, w której poczuli się stygmatyzowani (Świtaj, 2008).

Karolina Kamińska

O autorce:

Jestem stażystką w projekcie ‘The Presja” działającą w nurcie Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach. Swoje doświadczenie zdobyłam w warszawskiej Fundacji Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej “Razem”. w tej chwili odbywam także praktyki na oddziale szpitala psychiatrycznego im.dr. Babińskiego, a po godzinach piszę pracę magisterską z psychologii.