„Konopie Medyczne” to rośliny z gatunku Cannabis sativa L, znane także jako konopie siewne. Surowiec pochodzi z Azji i uprawiany jest niemal na całym świecie. Zawiera ponad 525 składników, wśród których dominują kannabinoidy. Substancje te odpowiedzialne są za aktywność biologiczną i adekwatności lecznicze konopi siewnych. Są to przede wszystkim: THC (tetrahydrokannabinol), CBD (kannabidiol), CBG (kannabigerol) i THCV (tetrahydrokannabiwarin). Ich zawartość będzie determinowana przez typ konopi: Sativa i Indica. Oprócz kannabinoidów, w skład medycznej marihuany wchodzą: terpeny (terpinolen, limonen, linalol, mircen, pinen, kariofilen), alkaloidy oraz flawonoidy (czytaj także: Dlaczego brakuje medycznej marihuany w Polsce?). [1]
-
Oficjalna klasyfikacja konopii siewnych
Według botanicznego podziału wyróżniamy trzy rodzaje konopi siewnych. Ich podział opiera się na miejscu pochodzenia i na różnicach morfologicznych. Do gatunku konopi siewnej zalicza się kolejno 3 podgatunki:
- Cannabis sativa subsp. indica (Lam.) (odmiana indyjska):
- To rośliny cechujące się wysoką zawartością THC (od 1 do choćby 30%) i niską CBD. To z nich pozyskuje się medyczną marihuanę. THC posiada zdolność wpływania na funkcjonowanie mózgu, zmieniając samopoczucie i świadomość. Ponadto zwiększa apetyt, relaksuje, łagodzi ból i stan zapalny.
- Cannabis sativa subsp. sativa (odmiana siewna, włóknista):
- Podgatunek niezawierający adekwatności psychoaktywnych. Konopie włókniste cechuje niska zawartość THC (poniżej 0,2-0,3%) i wysoka zawartość CBD (do około 10%). Nie daje ona silnego stanu euforii i zmiany percepcji. Konopie włókniste powszechnie stosowane są w przemyśle kosmetycznym czy też gastronomicznym.
- Cannabis sativa ruderalis Janisch (odmiana dzika):
- To trzeci podgatunek konopi, które podobnie jak konopie włókniste praktycznie nie zawierają THC, dlatego nie mają działania psychoaktywnego. Przez wielu botaników uważane są za chwasty.
Uważa się, iż nie ma dowodów naukowych na tak prostolinijną klasyfikację. Przez tysiące lat dochodziło do zmiany w genotypie tych roślin i nie istnieją już okazy zachowujące czystość i jednorodność gatunkową. Szacuje się, iż w tej chwili występuje ponad 700 odmian charakteryzujących się różną zawartością kannabinoidów. To właśnie kompozycja, stężenie i stosunek kannabinoidów odpowiadają za określone efekty terapeutyczne, czyli tak zwany profil kannabinoidowy (czytaj także: Medyczna marihuana — przegląd produktów). [2-4]
-
Nieoficjalna klasyfikacja konopi siewnych — Sativa i Indica
Nazewnictwo Sativa i Indica (nie mylić z nazwami taksonomicznymi C. sativa sativa L. i C. sativa indica Lam.) są rutynowo przypisywane odmianom konopi indyjskich przez hodowców, sprzedawców detalicznych i użytkowników w celu opisania morfologii odmiany, aromatów i/lub efektów psychoaktywnych. Nie jest jednak jasne, czy nazewnictwo te zawiera znaczące informacje na temat genetycznej i chemicznej zmienności konopi indyjskich.
Badania nad genomiką konopi indyjskich do tej pory w dużej mierze koncentrowały się na charakterystyce genów kodujących kannabinoidy: kannabidiolu (CBD) i tetrahydrokannabinolu (THC). Konopie indyjskie wytwarzają jednak setki aromatycznych terpenów, które wpływają na preferencje konsumentów. Praktyczny i wiarygodny system klasyfikacji konopi indyjskich, który jest zgodny ze współczesnym rozumieniem terminów „Sativa” i „Indica”, może być możliwy do osiągnięcia poprzez ilościowe określenie niewielkiej liczby terpenów i/lub genotypowanie markerów genetycznych związanych z kluczowymi aromatami konopi indyjskich.
Typ „Sativa”
Produkuje znacznie więcej Δ9-tetrahydrokannabinolu (THC) niż kannabidiolu (CBD) i wytwarza więcej stymulujących terpenów (takich jak limonen, pinen i terpinolen), które pachną „ziołowo” lub „słodko”. „Sativa” nadaje stymulującą, podnoszącą na duchu i energetyzującą psychoaktywność, która jest zalecana w leczeniu depresji, bólów głowy, nudności i utraty apetytu.
Typ „Indica”
Ma zwykle umiarkowany poziom kannabidiolu (CBD), ale przede wszystkim uspokajające terpeny, m.in. mircen. Składniki te zapewniają pacjentom efekt relaksu, który może być korzystny w łagodzeniu stresu, bezsenności i bólu ciała. Odmiany Indica mają zwykle niższy poziom THC w porównaniu do Sativy, lub bardziej zrównoważony w stosunku do CBD, co czyni je mniej psychoaktywnymi i pozbawionymi efektów euforycznych lub psychicznych. Profil terpenowy nadaje im ostry lub „skunksowy” aromat. „Indica” wywołuje działanie relaksujące, uspokajające i przeciwbólowe, przez co jest zalecana w leczeniu bezsenności, bólu, stanów zapalnych, skurczów mięśni, epilepsji i jaskry.
Hybrydy
Są odmianami konopi, które mają różny stosunek genów pomiędzy Sativa i Indica. Te szczepy zostały wyhodowane w celu połączenia cech obu odmian. Efekty hybryd mogą się różnić w zależności od specyficznej kombinacji genów, ale zwykle oferują zrównoważony efekt, który może zawierać zarówno efekty relaksujące, jak i pobudzające. Hybrydy są często wybierane przez użytkowników, którzy szukają różnorodnych efektów lub chcą złagodzić konkretne dolegliwości. w tej chwili coraz częściej krzyżuje się różne odmiany konopi, uzyskując bardziej zrównoważone proporcje między THC a CBD (czytaj także: Jak wybrać waporyzator?). [5,6]
Tabela 1. Podział preparatów zawierających Cannabis Sativa ze względu na rodzaje odmian: Sativa i Indica. Opracowanie własne
Podsumowanie
Przy wyborze odpowiedniej odmiany konopi należy uwzględnić cel użytkowania. Indica jest preferowana, gdy szukamy efektu relaksującego i chcemy złagodzić stres, ból czy problemy ze snem. Natomiast Sativa jest odpowiednia, gdy szukamy efektu pobudzającego, zwiększenia energii i poprawy nastroju. W przypadku odmian hybrydowych można oczekiwać zrównoważonych efektów, które łączą cechy obu odmian.
Należy pamiętać, iż konopie indyjskie mają także skutki uboczne, co stwarza ryzyko dla niektórych osób, zwłaszcza z zaburzeniami psychicznymi. Dlatego zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania konopi w celach medycznych. [6,7]
Autorka: mgr farm. Monika Stańczak
Literatura:
- Chapter 4 Cannabis sativa and Cannabis indica versus “Sativa” and “Indica” John M. McPartland
- Konopie medyczne” – kompendium wiedzy farmaceuty Natalia Piekuś-Słomka,Katedra Chemii Nieorganicznej i Analitycznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy.
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Konopie_siewne
- Stan aktualny i perspektywa stosowania kannabinoidów („medyczna marihuana”) w terapii dzieci. Przegląd opinii i stanowisk, Roman Wachowiak, Marian Krawczyński, Barbara Steinborn, DOI: 10.20966/chn.2016.51.386
- Cannabis labelling is associated with genetic variation in terpene synthase genes, Sophie Watts, Michel McElroy, Zoë Migicovsky, Hugo Maassen, Robin van Velzen & Sean Myles, 14 October 2021
- de Meijer EP, Bagatta M, Carboni A, Crucitti P, Moliterni VM, Ranalli P, Mandolino G. 2003. The inheritance of chemical phenotype in Cannabis sativa L. Genetics 163: 335–346.
- Bartosz Król, Bogumiła Szewczak, Emil Bartosz Rozenek, Karolina Wilczyńska, Napoleon Waszkiewicz, Studenckie Koło Naukowe przy Klinice Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, Klinika Psychiatrii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Terapeutyczne zastosowanie wybranych substancji psychoaktywnych.
