Badanie związku genetycznego otwiera nowe możliwości leczenia choroby Picka, rzadkiej postaci demencji o wczesnym początku

Choroba Picka, choroba neurodegeneracyjna o nieznanym pochodzeniu genetycznym, to rzadki rodzaj otępienia czołowo-skroniowego, który dotyka osoby w wieku poniżej 65 lat. Choroba powoduje zmiany w osobowości, zachowaniu, a czasami zaburzenia języka.

U pacjentów chorych białka tau gromadzą się i tworzą nieprawidłowe skupiska zwane ciałami Picka, które ograniczają dostęp składników odżywczych do mózgu i powodują neurodegenerację. Jedynym sposobem na zdiagnozowanie choroby jest obejrzenie tkanki mózgowej pod mikroskopem po śmierci danej osoby.

Naukowcy z Mayo Clinic na Florydzie, University College London w Anglii oraz współpracownicy na całym świecie utworzyli Międzynarodowe Konsorcjum Pick’s Disease International Consortium w celu zbadania specyficznej odmiany genu MAPT, znanej jako MAPT H2, która wytwarza białko tau i działa jako czynnik wywołujący chorobę. Zbadali związek między genem a ryzykiem choroby, wiekiem zachorowania i czasem trwania choroby Picka. O ich odkryciach informuje m.in Neurologia Lanceta.

Badacze z Mayo Clinic zidentyfikowali pierwsze mutacje genu MAPT odpowiedzialne za behawioralną formę demencji w 1998 r. oraz inne zmiany genetyczne powiązane z pokrewnymi demencjami w 2001 r., co utorowało drogę do zrozumienia mechanizmów chorób związanych z białkiem tau. To nowe badanie potwierdza czynnik genetyczny tau powiązany konkretnie z chorobą Picka i otwiera nowe możliwości projektowania terapii.

„Nasze badania mogą mieć głębokie implikacje dla rozwoju terapii choroby Picka i innych powiązanych chorób neurodegeneracyjnych, w tym choroby Alzheimera i postępującego porażenia nadjądrowego” – mówi dr Owen Ross, neurolog z Mayo Clinic i główny autor artykułu. Konsorcjum prowadzi bazę danych zawierającą informacje kliniczne, patologiczne i demograficzne na temat pacjentów chorych, którzy oddali swoją tkankę mózgową na cele naukowe.

Aby przeprowadzić badanie, naukowcy przeanalizowali próbki mózgów 338 pacjentów, u których potwierdzono chorobę Picka, i porównali je z próbkami krwi od 1312 neurologicznie zdrowych osób. Pacjenci, u których potwierdzono chorobę, pochodzili z 35 banków mózgów i szpitali w Ameryce Północnej, Europie i Australii w latach 2020–2023. Bank mózgów Mayo Clinic Brain Bank był jednym z ośrodków objętych badaniem, które dostarczyły największy zbiór próbek.

Analizując DNA z próbek krwi i tkanki mózgowej, zespół badawczy zarejestrował podstawowe informacje na temat uczestników badania, w tym wiek w chwili wystąpienia choroby, wiek w chwili śmierci w przypadku osób z chorobą Picka oraz płeć i wiek w chwili pobrania krwi w przypadku grupy kontrolnej.

Czas trwania choroby obliczono jako różnicę między wiekiem, w którym wystąpiła choroba Picka, a wiekiem w chwili śmierci. Ponadto naukowcy przyjrzeli się cechom klinicznym, takim jak diagnoza kliniczna, zaburzenia zachowania i języka.

„Odkryliśmy, iż wariant genetyczny MAPT H2 jest powiązany ze zwiększonym ryzykiem choroby Picka u osób pochodzenia europejskiego” – mówi dr Ross. „Byliśmy w stanie to ustalić tylko dzięki globalnemu konsorcjum, które znacznie zwiększyło wielkość próby przypadków patologii do badań związanych z chorobą Picka”.

Kolejne kroki zespołu obejmują rozszerzenie konsorcjum na Bliski Wschód, Azję, Afrykę i Amerykę Łacińską, dalsze poznanie architektury genetycznej choroby i ocenę tego konkretnego wariantu genetycznego jako biomarkera lub testu do diagnostyki klinicznej choroby Picka. w tej chwili nie ma dostępnych testów klinicznych ani diagnozy choroby Picka. Po raz pierwszy utworzenie konsorcjum może pozwolić na opracowanie testu klinicznego.