Zespół Aspergera i autyzm – problem XXI wieku! Co wiemy o tych zaburzeniach? Wywiad z dr n. med. Piotrem Poniewierskim

moje-gniezno.pl 1 rok temu

Jakiś czas temu rozmawialiśmy o procesach integracji sensorycznej. Zastanawia nas tym razem szerszy wątek zaburzeń neurorozwojowych. Jak wygląda diagnoza i wsparcie dziecka z wyzwaniami rozwojowymi. Zapraszamy na kolejny wywiad z specjalistą z zakresu terapii neurorozwojowej dr n. med. Piotrem Poniewierskim.

Na początku chciałbym ujednolicić nazewnictwo. Kryteria diagnostyczne DSM5 oraz klasyfikacja ICD11 mówi o zaburzeniach neurorozwojowych ze spektrum autyzmu. Ze względu na dużą niejednorodność grupy osób dotkniętych tym zaburzeniem i w zgodzie z aktualnymi standardami diagnostycznymi powinniśmy mówić o zaburzeniach neurorozwojowych ze spektrum autyzmu. Pod tym pojęciem będzie się krył zarówno autyzm, jak i Zespół Aspargera itd. Natomiast jeżeli chodzi o określenie osób dotkniętych tym zaburzeniem wówczas mówimy o osobach z autyzmem, z zaburzeniami neurorozwojowymi ze spektrum autyzmu. Dzięki czemu, autyzm nie definiuje tej osoby jako całości, ale określa zbiór cech charakterystycznych dla zaburzenia.

Czy autyzm ma się od urodzenia?

Jeśli mówimy o tym, czy autyzm ma się od urodzenia, należałoby sięgnąć do etiologii autyzmu. Aktualna wiedza na temat autyzmu mówi o dwóch czynnikach; środowiskowym i genetycznym. Zatem tak, z autyzmem się człowiek rodzi, a cechy nieprawidłowego rozwoju widoczne są na różnych etapach rozwoju dziecka.

Czy autyzm można całkowicie wyleczyć?

Autyzm to nie choroba, a tak jak wspomniałem, to zaburzenie rozwoju. Niestety ze względu na niejasną etiologię, częste próby leczenia są nieskuteczne. Nie ma lekarstwa na autyzm. Natomiast wcześniej zdiagnozowane zaburzenia neurorozwojowe ze spektrum autyzmu można i należy poddawać oddziaływaniom terapeutycznym. Czym wcześniej postawiona diagnoza, tym większe prawdopodobieństwo na sukces terapeutyczny. Dlatego tak bardzo zależy nam na badaniach przesiewowych, edukacji opiekunów żłobkowych, nauczycieli przedszkolnych oraz wczesnoszkolnych, aby móc jak najszybciej wprowadzić odpowiednie oddziaływania terapeutyczne. Te z kolei należy odpowiednio dobrać pod specyficzne potrzeby każdego dziecka.

Jak się przekłada nadmierne korzystanie z urządzeń typu telefon komórkowy/tablet (chodzi o oglądanie filmów/bajek z superbohaterami itp.) na rozwój dziecka z autyzmem?

Przedwczesna stymulacja układu wzrokowego, a tym samym mózgu bodźcami świetlnymi wpływa negatywnie na rozwój mowy, opóźniając ją oraz na nieprawidłowy rozwój funkcji społecznych. Zatem można stwierdzić, iż wpływa w sposób negatywny na każde dziecko, jeżeli ma miejsce przed trzecim rokiem życia lub jest w nadmiarze po trzecim roku życia. Natomiast jeżeli u naszego malucha zdiagnozowane są zaburzenia ze spektrum autyzmu, wówczas wspominana stymulacja układu wzrokowego będzie mogła prowadzić do fiksacji, nadmiernego pobudzenia, trudności w zasypianiu czy deprywacji snu ze względu na przestymulowanie układu nerwowego.

Czy dziecko z autyzmem cechuje agresja i autoagresja?

Błędem jest tak duże uproszczenie, ponieważ tak, może się zdarzać agresja czy autoagresja. Natomiast nie jest to najważniejszy objaw spektrum autyzmu. prawdopodobnie dziecko z zaburzeniami rozwoju będzie miało trudności w rozumieniu emocji czy odczytywaniu ich. Natomiast, nie każde będzie przejawiało zachowania agresywne czy autoagresywne (agresja skierowana w swoim kierunku). jeżeli takie zachowania się pojawiają, należy zastanowić się nad mechanizmem ich powstawania, na przykład brakiem dostatecznej albo nadmierną stymulacją sensoryczną związaną nieadekwatnym przetwarzaniem bodźców sensorycznych ze świata zewnętrznego.

Czy dzieci z autyzmem przywiązują się do niezmienności otoczenia? Jak ważna jest dla nich stabilizacja w domu i miejscu nauki?

Tak, zdecydowanie przywiązują się do stałości. Jest to ogromnie istotne w budowaniu bezpieczeństwa. Należy pamiętać, iż szereg zjawisk nie jest zależnych od człowieka i utrzymanie dziecka w sztucznej stabilizacji może mieć swoje konsekwencje w nieprawidłowym wybuchu emocji. Na przykład kiedy przyjedzie inny tramwaj niż zwykle, czy kiedy zmienią się warunki klimatyczne na dworze. Zadbajmy o stałe posiłki i o harmonogram terapii, ale uczmy, iż zmiany mogą się pojawiać i niekoniecznie wiążą się z czymś złym.

Czy osoby z autyzmem mają obniżoną sprawność intelektualną?

Znów odpowiem, to zależy. Faktycznie część osób będą charakteryzowały trudności intelektualne. Natomiast szacuje się, iż u co dziesiątej osoby z autyzmem rozpoznaje się również Zespół Sawanta czyli wybitne umiejętności, na przykład matematyczne, wraz z zaburzeniami rozwoju.

Czy z diety osoby z autyzmem należy bezwzględnie wykluczyć jakieś składniki, jak np. cukier?

Nie ma żadnych badań mówiących o tym, by jakakolwiek dieta eliminacyjna przynosiła pozytywne rezultaty w terapii zaburzeń ze spektrum autyzmu. Oczywiście eliminacja cukru będzie korzystna, ponieważ jest to zbyteczne paliwo energetyczne, zwłaszcza u dzieci z hiperaktywnością. Należy pamiętać o tym, iż u każdego, u kogo występują nietolerancje lub alergie pokarmowe ograniczenie produktów wywołujących reakcje zapalne będzie pożądane, a czasem choćby konieczne i będzie przynosiło poprawę. W tym przypadku również należy podjąć odpowiednie kroki diagnostyczne i wdrożyć zalecania po odpowiedniej konsultacji specjalisty. Dużo w tej chwili naukowej uwagi poświęca się jelitom. Dlatego też warto prowadzić ich diagnostykę u dzieci z autyzmem i zadbać o ich prawidłowe odżywianie.

dr n. med. Piort Poniewierski – doktor nauk medycznych i nauk o zdrowiu. Fizjoterapeuta specjalizujący się w diagnostyce i terapii zaburzeń rozwoju, terapeuta integracji sensorycznej oraz terapeuta ręki, a także wykładowca na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Wykładowca na studiach podyplomowych z zakresu integracji sensorycznej na Wyższej Uczelni Uni-Terra.

V-MED Clinic – Fałkowo 1P, Fałkowo k. Gniezna (zjazd S5), budynek VR Inkubator, przychodnia czynna od pn. do pt. w godz. 12:00-19:00, kontakt: https://vmedclinic.pl/kontakt/

Konferencja naukowo-szkoleniowa „OD zabawy DO ławki szkolnej”, 21.03.2023r., VR Inkubator Fałkowo 1P, Fałkowo k. Gniezna (zjazd S5), godz. 9:30-14:30, koszt 99 zł./os. (cena zawiera: wejściówkę, lunch, CERTYFIKAT), obowiązują zapisy i przedpłata – liczba miejsc ograniczona.